नेपालको बदलिँदो सामाजिक–राजनीतिक परिदृश्यमा पछिल्ला वर्षहरूमा एक नाम विशेष रूपमा उदाउँदै आएको छ—कृष्णहरि पौडेल ।

शिक्षा, नीतिगत अनुशासन, सामाजिक मूल्य–मान्यता र उदार राजनीतिक संस्कृतिप्रति उनको गहिरो समर्पणले उनलाई समकालीन नेपालको उदयमान शिक्षाविद्, नीतिद्रष्टा नेता, प्रेरक वक्ता र सामाजिक अभियन्ताका रूपमा स्थापित गरिरहेको छ।

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीसँगको उनको संलग्नता व्यक्तिगत आकांक्षाभन्दा धेरै पर, राज्य संयन्त्रमा लामो समयदेखि जरा गाडेर बसेका अव्यवस्था, गुटबन्दी, भ्रष्टाचार र नीतिगत अस्थिरतासँगको बौद्धिक विद्रोहका रूपमा व्याख्या हुन्छ। नेपालको शिक्षा–स्वास्थ्यको जटिल अवस्था, युवाहरूको तीव्र पलायन, कमजोर नेतृत्व, संस्कृति र राजनीतिक अनिश्चितताले बनाएको सामाजिक निराशालाई नजिकबाट बुझेका पौडेल भन्छन् —राष्ट्रको रूपान्तरण नारा र भाषणबाट होइन, नीतिलाई व्यवहारमा रूपान्तरण गर्ने दृढ राजनीतिक इच्छाशक्तिबाट सम्भव हुन्छ।

यही विश्वास र जीवन–दर्शनले उनीलाई स्थानीय अभियन्ताबाट उठाएर अहिलेको राष्ट्रिय स्तरको प्रभावशाली भूमिकासम्म ल्याएको हो।

राजनीतिमा उनको औपचारिक प्रवेश राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको बागमती प्रदेशमा सम्पन्न ऐतिहासिक भेलाबाट सुरु हुन्छ। त्यो क्षण उनले एक स्पष्ट सन्देश दिए—“शिक्षित, सभ्य, नीतिनिष्ठ नागरिकहरू नीति निर्माणको अग्रपंक्तिमा उभिनैपर्छ।” उनका दृष्टिमा राजनीति अवसरको ढोका होइन—जवाफदेहिता, सुशासन र नैतिक नेतृत्वमार्फत समाजलाई सही दिशा दिने दायित्व हो।

विगतका दशकहरूमा देखिएको पटक-पटकको संसद् विघटन, गुटबन्दी, ढिलासुस्ती र दण्डहीनताको राजनीतिक संस्कृतिले राष्ट्रिय जीवनलाई कसरी विषाक्त बनाएको छ भन्ने पीडा उनले बारम्बार महसुस गरेका थिए। जब राजनीति राष्ट्रको मेरुदण्ड बन्नुका साटो सत्ता–खेलको प्रवक्ता बन्यो, त्यसको प्रत्यक्ष मूल्य भविष्यका पुस्ताले तिर्नुपरेको उनले गहिरोसँग बुझे। यही संवेदनाले उनलाई राजनीतिक सक्रियतामा निर्णायक रूपमा उभ्यायो।

२०८० चैत १ गते शिक्षा मन्त्रालयमा स्वकीय सचिवका रूपमा जिम्मेवारी सम्हाल्दा उनले आफ्नो जीवनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण नीतिगत अध्याय प्रारम्भ गरे। केवल ११४ दिनको छोटो अवधि—तर त्यसले देखाएको प्रभाव अविश्वसनीय थियो। दैनिक ३०–४० स्टेकहोल्डरसँग प्रत्यक्ष संवाद, ३ हजार भन्दा बढी नागरिकका समस्या र गुनासोको तत्काल समाधान, शिक्षा क्षेत्रका दशकौँदेखि अड्किएका विषय—शिक्षक अभाव, राजनीतिकरण, कन्सल्टेन्सी विकृति, विदेशी विश्वविद्यालय नियमन, स्थानीय समन्वय र उच्च शिक्षा विधेयक—सबैमा सीधा र निर्णय–मुखी हस्तक्षेप, र “फाइल रोकिने” पुरानो प्रशासनिक प्रवृत्ति अन्त्य गर्दै कार्यान्वयन–केन्द्रित कार्यशैली स्थापना—यी सबैले ११४ दिनलाई एक असामान्य नीतिगत सक्रियताको उदाहरण बनायो।

पारदर्शिता, तथ्य–आधारित निर्णय, सादगीपूर्ण व्यवहार र निरन्तर संवाद—यी गुणहरूले उनले नेतृत्वको नयाँ मापदण्ड बनाइदिए, जुन नेपाल वर्षौँदेखि खोजिरहेको थियो।

उनको सबैभन्दा प्रस्ट राजनीतिक सिद्धान्त भने सधैँ एउटै रह्यो—“राजनीति पेशा होइन, सेवा र जिम्मेवारी हो।”मन्त्रालयको जिम्मेवारी संपन्न गरेपछि उनी भोलिपल्टै पुनः कक्षाकोठामा फर्किए, किनकि ‘शिक्षक’—उनी भन्छन्—तिनको मूल पहिचान हो। त्यही प्रतिवद्धताले उनी आज अक्सफोर्ड कलेज अफ इन्जिनियरिङ एण्ड म्यानेजमेन्ट, गैँडाकोटका भाइस प्रिन्सिपलका रूपमा कार्यरत छन्।

कलेजले उनको राष्ट्रसेवा, राजनीतिक जिम्मेवारी र शैक्षिक योगदानलाई समाहित गर्न गरेको सहयोगलाई उनी कृतज्ञतापूर्वक स्मरण गर्छन्। शिक्षामा उनी केवल शिक्षक मात्र होइनन्—नीतिगत सुधारक, संस्थागत नेतृत्वकर्ता र युवा पुस्ताको मार्गदर्शकका रूपमा निरन्तर सक्रिय छन्।

सरलता, भाषिक प्रभाव, विश्लेषणको गहिराइ, र नीतिगत दृष्टिकोण—यी विशेषताहरूले आज कृष्णहरि पौडेललाई चितवन–नवलपुरदेखि लिएर राष्ट्रिय स्तरसम्म अग्रपंक्तिका युवा विचारक र लोकप्रिय वक्ताका रूपमा स्थापित गरिसकेका छन्। उनी बारम्बार दोहोर्‍याउँछन्—“व्यक्ति बदलिँदा जीवन बदलिन्छ; तर प्रणाली बदलिँदा राष्ट्र बदलिन्छ।” यही दर्शनमा आधारित भएर उनी शिक्षा सुधार, सुशासन, पारदर्शिता र राजनीतिक नैतिकताको अभियानलाई निरन्तरता दिइरहेका छन्।

उनका लागि पद कुनै लक्ष्य होइन—राष्ट्रलाई सही दिशा दिने जिम्मेवारी र नैतिक प्रतिबद्धता मात्र हो। त्यसैले, “कृष्णहरि पौडेल” एक व्यक्तिको परिचय मात्र होइन; यो शिक्षा सुधारको प्रतीक, नागरिक चेतनाको उदयमान आन्दोलन र आगामी पुस्ताले खोजिरहेको पारदर्शी, जवाफदेही र विश्वासिलो राजनीतिक नेतृत्वको नक्सा हो। यही यात्राले उनलाई समकालीन नेपालका सबैभन्दा आशालाग्दा शिक्षामूलक–राजनीतिक व्यक्तित्वहरूमध्ये एकका रूपमा उभ्याएको छ।

“यो टिप्पणी राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका केन्द्रीय शिक्षा विभागका उप–प्रमुख कृष्णहरि पौडेलसँग गरिएको प्रत्यक्ष संवाद, खुला अन्तर्वार्ता र नजिकबाट प्राप्त दृष्टिकोणहरूमा आधारित एक विशेष फिचर–प्रस्तुति हो।”